جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

حادثه کربلا از مهمترین حوادث تاریخ اسلام ،بلکه تاریخ بشریت است. بروز قساوت و بی‌رحمی از یک سو و صفات متعالی انسانی از سوی دیگر، در این حادثه بی مانند است؛ با گذشت قرنها از این واقعه نه تنها غبار فراموشی بر این حادثه ننشسته است بلکه آن را درخشان‌تر‌ و فروزانتر و عشق و علاقه مشتاقان به آن را بیشتر ساخته است.

رساله حاضر، با تکیه بر دیدگاهی تاریخی، به ریشه‌یابی مهمترین عوامل و زمینه‌های ظهور پدیده غالی‌گری در میان مسلمانان، طی دو قرن اول هجری (بستر زمانی پیدایشاین اندیشه) پرداخته است . شناختصحیح این پدیده فکری که یکی از ماندگارترین و عمیق‌ترین تاثیراترا در تاریخ اندیشه اسلامی بجای نهاد، با محدود نمودن آن در عرصه کلام و ملل و نحل، بدون شناختزمینه‌های تاریخی - اجتماعی آن میسر نخواهد بود. از این رو بررسی و تجزیه و تحلیل تاریخی پدیده غلو، با استناد به اطلاعاتتاریخی و اطلاعاتتکمیلی منابع ملل و نحل، رجال و حدیثو... محور عمده‌ای استکه این رساله حول آن شکل گرفته است . به عنوان پیشدرآمدی بر مساله غلو، تعاریفلغوی و اصطلاحی رایج در خصوصغلو و انواع کاربردهای آن و نیز دیدگاه قرآن در این زمینه، به فصل اول اختصاصیافته است . فصل دوم به بررسی سیر تاریخی ظهور این پدیده در میان مسلمین طی قرن اول هجری و تجزیه و تحلیل مهمترین نمودهای اجتماعی آن اختصاصیافته است . پدیده "سبایی" و "سبائیان" و نحوه ارتباط آنها با "کیسانیه" نمودهای اجتماعی مذکور را تشکیل می‌دهند. در فصل سوم، چگونگی غالی‌گری در قرن دوم هجری و ابعاد مختلفآن تحتعنوان غالی‌گری سیاسی، مورد بحثو بررسی قرار گرفته است . مهمترین چهره‌های غالی و چگونگی فعالیتهایشان، رئوسعقاید غالی نظیر تناسخ، حلول، تشبیه، و... توام با نحوه موضع‌گیری ائمه شیعه در قبال غلات ، عمده‌ترین محورهای مورد بحثدر این فصل است . بحثانتهایی رساله که چهارمین و آخرین فصل آن را تشکیل می‌دهد، به بررسی غالی‌گری مذهبی در زمان مورد نظر، و علل مرکزیتیافتن ائمه شیعه در اندیشه‌های غالی، اختصاصیافته است .

سلسلة الغدير الموضوعية؛ بحث مستل من موسوعة الغدير للعلامة الأميني رحمة‌الله‌عليه تحقيق، تلخيص و طبقه‌بندى موضوعى مجموعه يازده جلدى كتاب «الغدير» علامه عبدالحسين امينى مى‌باشد كه توسط محمدحسن شفيعى شاهرودى، تأليف و گردآورى شده است. كتاب به زبان عربى و مقدمه آن، در سال 1385ش، نوشته شده است. كتاب به انگيزه معرفى «الغدير» بين مردم و به‌ويژه جوانان نوشته شده است. آنچه باعث اهميت اين كتاب مى‌شود، آن است كه تا پيش از اين، محققان و پژوهشگران براى تحقيق در يك موضوع، بايد يازده جلد كتاب «الغدير» را ورق مى‌زدند، اما اثر حاضر، فرصت مطالعه سريع و دريافت مطالب در يك موضوع را براى مخاطبانش فراهم كرده است. مطالب این جلد از کتاب: ياران اميرالمؤمنين(ع): اين اثر به شرح حال و بيان مقام و منزلت ياران حضرت على(ع) پرداخته است. نگارنده، صفحات نخست اين جلد را با گزارشى از شرح حال سلمان فارسى و آرا و اقوال ديگر صحابه آغاز كرده كه از مضامين اين سخنان چنين برمى‌آيد كه وى، عالم و محدثى بسيار باتقوا بوده است. ابوذر غفارى و تبعيد او به ربذه و مبارزه‌اش با اسراف و اشرافيت، يكى از موضوعات بحث‌انگيز رويدادهاى صدر اسلام است كه نويسنده در اين كتاب، بدان پرداخته است. وى در مبحث بعدى، راجع به عمار ياسر، مقداد بن اسود كندى و جابر بن عبدالله انصارى، با استناد به منابع رجالى، سخن گفته و به جزئيات زندگى آن‌ها اشاره كرده است. مؤلف، عنوان مستقلى را براى معرفى شرح حال مالك اشتر، اختصاص داده و صفحات ديگر كتاب را با گزارش مفصل شرح حال ابن عباس، حجر بن عدى، مختار بن ابوعبيده ثقفى و ديگران، به پايان برده است.

سلسلة الغدير الموضوعية؛ بحث مستل من موسوعة الغدير للعلامة الأميني رحمة‌الله‌عليه تحقيق، تلخيص و طبقه‌بندى موضوعى مجموعه يازده جلدى كتاب «الغدير» علامه عبدالحسين امينى مى‌باشد كه توسط محمدحسن شفيعى شاهرودى، تأليف و گردآورى شده است. كتاب به زبان عربى و مقدمه آن، در سال 1385ش، نوشته شده است. كتاب به انگيزه معرفى «الغدير» بين مردم و به‌ويژه جوانان نوشته شده است. آنچه باعث اهميت اين كتاب مى‌شود، آن است كه تا پيش از اين، محققان و پژوهشگران براى تحقيق در يك موضوع، بايد يازده جلد كتاب «الغدير» را ورق مى‌زدند، اما اثر حاضر، فرصت مطالعه سريع و دريافت مطالب در يك موضوع را براى مخاطبانش فراهم كرده است. مطالب این جلد از کتاب: معاوية بن ابى‌سفيان: در اين جلد، به مطالعه و بيان شرح حال و سرگذشت معاوية بن ابوسفيان پرداخته شده است. نويسنده در صفحات نخست، سخنانى را كه منابع تاريخى و رجالى در مورد معاويه نقل كرده‌اند عينا ذكر كرده است. همه اين اقوال، نشان مى‌دهد كه خصوصيات و حالات معاويه در همه حوادث صدر اسلام، منافقانه بوده و پس از رحلت پيامبر(ص) جنگ صفين و ديگر مصايب مسلمانان در دوره عثمان و خلافت امام على(ع) با توطئه و تحريكات وى رخ نموده است. وى در ادامه راجع به محرماتى كه معاويه مرتكب مى‌شد، نظير رباخوارى و ديگر بدعت‌هايى كه در احكام و حدود خدا پديد آورد، به‌تفصيل سخن گفته است. مؤلف در صفحات بعدى، عناوينى را هم براى شرح ستم‌هاى معاويه و اعلام يزيد به‌عنوان ولى‌عهد خود اختصاص داده است. وى در مباحث ديگر، ذهن خوانندگان را به موضوعات تاريخى مهمى چون مواضع و ديدگاه‌هاى معاويه نسبت به امام حسن(ع) و سركوبى شيعيان و كشتار ياران باوفاى امام على(ع) توسط معاويه كه هريك با حوادث كوچك و بزرگ ديگرى همراه بود، معطوف داشته است.

سلسلة الغدير الموضوعية؛ بحث مستل من موسوعة الغدير للعلامة الأميني رحمة‌الله‌عليه تحقيق، تلخيص و طبقه‌بندى موضوعى مجموعه يازده جلدى كتاب «الغدير» علامه عبدالحسين امينى مى‌باشد كه توسط محمدحسن شفيعى شاهرودى، تأليف و گردآورى شده است. كتاب به زبان عربى و مقدمه آن، در سال 1385ش، نوشته شده است. كتاب به انگيزه معرفى «الغدير» بين مردم و به‌ويژه جوانان نوشته شده است. آنچه باعث اهميت اين كتاب مى‌شود، آن است كه تا پيش از اين، محققان و پژوهشگران براى تحقيق در يك موضوع، بايد يازده جلد كتاب «الغدير» را ورق مى‌زدند، اما اثر حاضر، فرصت مطالعه سريع و دريافت مطالب در يك موضوع را براى مخاطبانش فراهم كرده است. مطالب این جلد از کتاب: عمرو بن عاص: اين نوشتار به مطالعه و بررسى خصوصيات و ويژگى‌هاى عمرو بن عاص اختصاص يافته است. نگارنده در اين جلد، راجع به نام و نسب، زادگاه، پدر و نياكان وى و نيز رابطه ابوسفيان با عاص سخن گفته است. از عمرو بن عاص با واژه‌ها و عباراتى چون نابغه عرب و الفاظ ديگرى كه نشان از بزرگى دارد، ياد كرده‌اند، كه نويسنده، با يك سلسله احاديث ديگر آن‌ها را بررسى و نقد كرده است. وى در ادامه، راجع به ارتباط عمرو بن عاص با معاويه، ايمان و معتقدات او، دريافت‌ها و برداشت‌هاى شخصى‌اش از سيره و سنت و ديگر اقدامات و فعاليت‌هاى سياسى و اجتماعى وى در دوره خلفا بحث كرده است. مؤلف در پايان، ديدگاه‌هاى عمرو بن عاص و معاويه را در مورد حديث غدير، موضوع خلافت، غنا و موسيقى و ديگر مسائل اعتقادى و كلامى تشريح كرده و به وفات او هم اشاره نموده است.

سلسلة الغدير الموضوعية؛ بحث مستل من موسوعة الغدير للعلامة الأميني رحمة‌الله‌عليه تحقيق، تلخيص و طبقه‌بندى موضوعى مجموعه يازده جلدى كتاب «الغدير» علامه عبدالحسين امينى مى‌باشد كه توسط محمدحسن شفيعى شاهرودى، تأليف و گردآورى شده است. كتاب به زبان عربى و مقدمه آن، در سال 1385ش، نوشته شده است. كتاب به انگيزه معرفى «الغدير» بين مردم و به‌ويژه جوانان نوشته شده است. آنچه باعث اهميت اين كتاب مى‌شود، آن است كه تا پيش از اين، محققان و پژوهشگران براى تحقيق در يك موضوع، بايد يازده جلد كتاب «الغدير» را ورق مى‌زدند، اما اثر حاضر، فرصت مطالعه سريع و دريافت مطالب در يك موضوع را براى مخاطبانش فراهم كرده است. مطالب این جلد از کتاب: بنى اميه: در اين جلد، خوانندگان با سلسله بنى اميه و سرگذشت اين خاندان آشنا مى‌شوند. نگارنده در صفحات آغازين كتاب، به گزارش‌ها و روايت‌هاى تاريخى در باب تبارشناسى خاندان بنى اميه و افزايش و گسترش افراد آن در دوره‌هاى بعدى پرداخته و عمدتاً اخبار و اطلاعات خود را از تاريخ طبرى و منابع معتبر ديگر استخراج كرده است. عثمان، معاويه و مروان بن حكم، يك سلسله بدعت‌هايى در دين پديد آوردند كه اعمالى چون نهى از حج تمتع، نماز جمعه در روز چهارشنبه، ايراد خطبه در مقدمه نماز، ترك تكبير و ازدواج با دو خواهر هم‌زمان از جمله آن‌هاست. نويسنده، بدعت‌هاى آنان را از منابع تاريخى، كلامى و حديثى استخراج كرده و مغايرت آن‌ها را با قرآن و سنت پيامبر(ص) نشان داده است. وى در ادامه راجع به تحولات سياسى و اجتماعى اين سلسله و اقدامات و فعاليت‌هاى ابوسفيان و معاويه در تحكيم و تثبيت اين سلسله به‌تفصيل سخن گفته است. مؤلف در پايان، به آرا، نظريات، ديدگاه‌ها و برخوردهاى يزيد بن معاويه و عمر بن عبدالعزيز با خاندان پيامبر(ص)، اهل‌بيت(ع) و امام على(ع) كه با يكديگر تفاوت اساسى داشتند، اشاره مى‌نمايد.

مصنفات الشيخ المفيد مجموعه‌ای از آثار شیخ مفید می‌باشد. محمد بن محمد بن نعمان بغدادی (336–413ق) معروف به شیخ مفید، از علمایی است که دارای تألیفات بسیار در موضوعات متنوع است. از آن تألیفات بسیار می‌توان به سه کتاب در حدیث، چهار کتاب در تاریخ، پنج کتاب در اصول فقه، دوازده کتاب در علوم قرآن، 41 کتاب در فقه و بیش از هفتاد کتاب در علم کلام اشاره کرد. حدود نصف آثار شیخ مفید در موضوع کلام و از این تعداد کتاب، نصف آن در مبحث امامت می‌باشد. برخی از آثار ایشان از قبیل «التمهيد»، «الانتصار»، «الافتخار»، «الرسالة العلوية» و... که قریب به چهل اثر می‌باشد متأسفانه مفقود شده و موضوع آن مشخص نمی‌باشد. این کتاب در 14 مجلد تهیه شده است که مجلد اول آن (که شماره این جلد از کتاب صفر می‌باشد) با عنوان حياة الشيخ المفيد منتشر شده است و محتویات آن شامل زندگی‌نامه شیخ مفید، شمردن آثار او از قبیل آثار موجود، مفقود و منسوب و توضیحاتی کامل درباره هرکدام از آن آثار است. برای هر عنوان از کتب شیخ مفید، مقاله‌ای درخور تولید شده است. محتویات جلد یازدهم (بخش اول): الإرشاد في معرفة حجج‌ الله علی العباد؛ جلد یازدهم (بخش دوم): ادامه الإرشاد في معرفة حجج‌ الله علی العباد؛ اَلْإرْشاد فی مَعْرفة حُجَجِ الله عَلَی الْعِباد (تألیف: ۴۱۱ق) معروف به «الارشاد» کتابی کلامی و تاریخی به زبان عربی درباره تاریخ اهل بیت(ع)، نوشته شیخ مفید (متوفای ۴۱۳ق) از متکلمان و فقهای برجسته شیعه است. این کتاب در دو بخش تشکیل شده که بخش اعظم آن به شرح حال و ذکر فضایل امام علی(ع) و شرح زندگانی امام حسین(ع) و واقعه کربلا اختصاص دارد. به دلیل اهمیت و جایگاه این کتاب و نویسنده آن، پژوهش‌های فراوانی درباره آن صورت گرفته است. کتاب «الإرشاد» تاریخ زندگانی ائمه اطهار(ع) است که شیخ مفید با توجه به روایاتی که در اختیار داشته جمع آوری نموده است. شیخ مفید در این کتاب به فضایل اهل بیت(ع) و یاران آنان نیز اشاره دارد. کتاب الإرشاد از معتبرترین منابع روایی شیعه درباره تاریخ ائمه(ع) به شمار می‌آید و بسیاری از منابع مهم شیعه که به زندگانی ائمه پرداخته‌اند، این کتاب را مستند خود قرار داده‌اند. این کتاب از مصادر بحارالانوار بوده و بهترین کتاب برای دستیابی به منابع اولیه شیعه درباره زندگانی و فضایل ائمه(ع) است. شیخ مفید در کتاب الإرشاد همانند یک کتاب تاریخی عمل نموده و به بیان حوادث تاریخی پرداخته است. علاوه بر آن، این کتاب، یک کتاب عقیدتی نیز به شمار میآید زیرا در آن به بسیاری از عقائد شیعه اشاره شده است. همچنین مؤلف در این کتاب مانند کتابهای روایی، مطالب را با ذکر سند آورده و این کار ارزش و اعتبار آن را بالا برده است. مفید، کتابش را در یک مقدمه و دوازده باب به تعداد ائمه شیعه(ع) تنظیم کرده است بخش عمده و بیشترین حجم کتاب پیرامون امیر مومنان(ع) است و پس از آن زندگانی دیگر امامان معصوم(ع) نقل می‌گردد. در ذیل هر باب از سه تا سیزده فصل را با عناوین مختلف مربوط به مسائل تاریخی عام (حوادث مسلمانان)، مسائل تاریخی هر امام (ولادت، سرگذشت و شهادت)، فضائل، اصحاب، کلمات و خطبه ‌‌ها، اولاد، فضیلت زیارت، کرامات و معجزات، و مناظرات و احتجاج‌‌‌های آن بزرگواران منعقد ساخته است. •

کتاب حاضر در 14 مجلد تهیه شده است که مجلد اول آن (که شماره این جلد از کتاب صفر می‌باشد) با عنوان حياة الشيخ المفيد منتشر شده است و محتویات آن شامل زندگی‌نامه شیخ مفید، شمردن آثار او از قبیل آثار موجود، مفقود و منسوب و توضیحاتی کامل درباره هرکدام از آن آثار است. برای هر عنوان از کتب شیخ مفید، مقاله‌ای درخور تولید شده است. محتویات جلد ششم: المسائل العكبرية، الكافئة في إبطال توبة الخاطئة، العويص، قسم من رسالة المتعة، خلاصة الإيجاز؛ المسائل العكبرية اثر شيخ مفيد، ابوعبدالله محمد بن محمد بن نعمان عكبرى بغدادى (336 - 413 هجرى)، و با موضوع 51 سؤال اعتقادى و كلامى است كه «حاجب ابوالليث بن سراج» از شيخ مفيد پرسيده و شيخ مفيد نيز به آنها پاسخ داده است و با تحقیق آقای علی اکبر الهی خراسانی به چاپ رسیده است. شيخ مفيد در اين كتاب با شيوه‌اى استدلالى و منطقى سؤالات را پاسخ داده و در پايان هر پاسخ، با آوردن مثالى بسيار زيبا خواننده را كاملا قانع و راضى مى‌گرداند. ايشان در كتاب حاضر هنر خود را در پاسخ گويى به شبهات به زيبايى به تصوير كشيده است. اين كتاب داراى موضوعات فراوانى مى‌باشد كه از جمله آنها است: - مراد از آيه تطهير - چگونه حضرت موسى شاگرد حضرت خضر مى‌شود ؟ - چرا حضرت علی‌ عليه‌السلام غنايم صفين را تقسيم كرد اما غنايم جمل را تقسيم نكرد ؟ - فرق ميان زمان و دهر - مراد از صراط مستقيم - معناى عالم ذر - زندگى پس از مرگ چگونه است؟ - جمع‌آورى قرآن چگونه بوده است؟ - چرا حضرت على در زمان خلافت فدك را پس نگرفت؟ الکافئة فی ابطال توبة الخاطئة به زبان عربی و در باره جنگ جمل و معرفی سه شخصیت اصلی آن؛ یعنی عایشه، طلحه و زبیر است و اینکه آنان آگاهانه به جنگ با امیر المؤمنین، علی علیه‌السّلام پرداختند و از این کار هم توبه نکردند. کتاب‌های شیخ مفید، در طول هزار سال پیوسته مورد توجه و علاقه علما و فقهای شیعه بوده است و در نزد آنان از اعتبار و اهمیت خاصی برخوردار است. این کتاب نیز برای شناخت برخی از شخصیت‌های صدر اسلام و مواضع آنان در برابر اهل بیت رسول خدا علیه‌السّلام ، کتابی بس ارزش مند و قابل توجه می‌باشد. علمای اهل سنت برای اثبات ارزش روایات عایشه و برخی دیگر از شخصیت‌های معارض با اهل بیت و برای توجیه جنگ آنان با حضرت علی علیه‌السّلام می‌گفتند: «آنان توبه کرده‌اند»، تا از این راه اعتبار آنان را حفظ کرده و خط فکریشان را نیز در جامعه ترویج دهند. شیخ مفید، با نگارش این کتاب، خط بطلانی بر تبلیغات آنان کشیده و با معرفی شخصیت حقیقی عاملان جنگ جمل، خط فکری و افکار آنان را در معارضه با اهل بیت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آشکار می‌سازد. این کتاب، شامل موضوعاتی است مانند: ۱. مواضع طلحه و زبیر در برابر عثمان. ۲. بیعت آنها با حضرت علی علیه‌السّلام و شکستن آن. ۳. جنگ جمل و مواضع عایشه. ۴. حکم محارب با حضرت علی علیه‌السّلام. كتاب العويص مجموعه مسائل فقهى است كه شیخ مفید در جواب ابو الحسن نيشابورى مطرح كرده و پس از مدتى به درخواست يكى از يارانش آن را به نگارش درآورده است. كتاب العويص شامل مسائلى مشكل از مباحث مختلف فقهى مى‌باشد. اين كتاب شامل موضوعات ذيل مى‌باشد: ۱- مسائل ازدواج. ‌۲- احكام طلاق و جدايى، مهریه ، ایلاء ، عده و ظهار. ‌۳- مسائل حدود، ديات، قصاص و آداب آن. ‌۴- مسائل مشكل ارث. ‌۵- موارد استثنايى، احکام مشكل و نظريات مختلف در ابواب گوناگون. کتاب «خلاصة الایجاز» مختصر کتاب «الموجز فی المتعة» شیخ مفید است که توسط محقق کرکی خلاصه شده و در بعضی قسمتها توضیحاتی به آن اضافه کرده است. کتاب حاضر دارای سه باب و یک خاتمه است: ← باب اول ادله قول به جواز متعه و حلال بودن آن از کتاب و سنت و اجماع و عقل و ادلۀ مانعین و جواب آنهاست. ← باب دوم شامل روایاتی از معصومین علیهم‌السّلام در فضیلت ازدواج موقت است. ← باب سوم کیفیت و احکام متعه است، شامل شرایط طرفین ، صیغه ، مهر ، مدت و احکام آن. ← خاتمه شامل موارد کراهت و حرمت متعه در بعضی حالات و به عنوان حکم ثانوی است.

مصنفات الشيخ المفيد مجموعه‌ای از آثار شیخ مفید می‌باشد. محمد بن محمد بن نعمان بغدادی (336–413ق) معروف به شیخ مفید، از علمایی است که دارای تألیفات بسیار در موضوعات متنوع است. از آن تألیفات بسیار می‌توان به سه کتاب در حدیث، چهار کتاب در تاریخ، پنج کتاب در اصول فقه، دوازده کتاب در علوم قرآن، 41 کتاب در فقه و بیش از هفتاد کتاب در علم کلام اشاره کرد. حدود نصف آثار شیخ مفید در موضوع کلام و از این تعداد کتاب، نصف آن در مبحث امامت می‌باشد. برخی از آثار ایشان از قبیل «التمهيد»، «الانتصار»، «الافتخار»، «الرسالة العلوية» و... که قریب به چهل اثر می‌باشد متأسفانه مفقود شده و موضوع آن مشخص نمی‌باشد. این کتاب در 14 مجلد تهیه شده است که مجلد اول آن (که شماره این جلد از کتاب صفر می‌باشد) با عنوان حياة الشيخ المفيد منتشر شده است و محتویات آن شامل زندگی‌نامه شیخ مفید، شمردن آثار او از قبیل آثار موجود، مفقود و منسوب و توضیحاتی کامل درباره هرکدام از آن آثار است. برای هر عنوان از کتب شیخ مفید، مقاله‌ای درخور تولید شده است. محتویات جلد یکم: الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة؛